|
 |
Λογοτέχνες – Πρόσωπα και Σχολές
Θεόφιλος Καΐρης (1784-1853).
Μια από τις σημαντικότερες πνευματικές μορφές του 19ου αιώνα στην Ελλάδα.
Από μικρή ηλικία μαθήτευσε στη περίφημη Σχολή των Κυδωνιών, στην Πάτμο και στη Χίο και σε ηλικία 18 ετών γίνεται μοναχός και χειροτονείται διάκονος. Στη συνέχεια σπούδασε στην Πίζα και στο Παρίσι όπου συνδέθηκε με τον Αδαμάντιο Κοραή και εκτέθηκε στις ιδέες του ευρωπαϊκού διαφωτισμού. Από το 1811 διεύθυνε ελληνόφωνα σχολεία στη Μικρά Ασία και πήρε ενεργό μέρος στον εθνικό-απελευθερωτικό αγώνα του 1821 κηρύσσοντας μάλιστα την επανάσταση στην Άνδρο στις 10 Μαΐου του 1821 σηκώνοντας την ελληνική σημαία στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Αντιπροσώπευε την Άνδρο σε όλες τις Εθνικές Συνελεύσεις και ανέπτυξε σημαντική φιλανθρωπική δραστηριότητα με αποκορύφωμα την ίδρυση του Ορφανοτροφείου Άνδρου. Αυτό σύντομα εξελίσσεται σε περίφημο διδακτήριο με σπουδαστές ορφανά απ’ όλον τον ελληνισμό, στο οποίο διδάσκονται φιλολογία, φιλοσοφικά, μαθηματικά, φυσική, αστρονομία, ρητορική, γεωπονία και συγκριτική θεολογία. Στα πλαίσια αυτά δίδασκε και τη «θεοσέβεια», το φιλοσοφικό – θρησκευτικό δόγμα που ανέπτυξε επηρεασμένος από τους Άγγλους φιλόσοφους του ΙΗ΄ αιώνα και τη φυσική θρησκεία του Ρουσσώ, σύμφωνα με το οποίο ο θεός είναι μοναδικός, η αυθύπαρκτη αιτία του παντός, ένας τέλειος νους που δημιούργησε τα πάντα.
Λόγω των θρησκευτικών και φιλελεύθερων απόψεών του ήρθε σε αντιπαλότητα με τον βασιλιά και την Εκκλησία η οποία τον κατηγόρησε ως αιρετικό. Αρνείται να δώσει ομολογία της πίστης του και τίθεται υπό περιορισμό σε μονές της Σκιάθου και της Θήρας, όπου η υγεία του κλονίζεται. Εξαναγκάζεται να φύγει στο εξωτερικό και επιστρέφει με την μεσολάβηση του Σπυρίδωνα Τρικούπη, ενώ το Δεκέμβριο του 1852 κατηγορείται εκ νέου για ίδρυση αίρεσης και καταδικάζεται. Έγκλειστος στις φυλακές της Σύρου βρήκε το θάνατο τον Ιανουάριο του 1853 ενώ οι διώκτες του προσπάθησαν να εξαφανίσουν τη σωρό του. Ύστερα από λίγες μέρες ο Άρειος Πάγος αναίρεσε την καταδικαστική απόφαση. Τον Μάιο του 1912 οι Ανδριώτες τίμησαν τη μνήμη του με την αποκάλυψη της προτομής του στην ομώνυμη πλατεία της Χώρας.
Ανδρέας Εμπειρίκος (1901-1975)
Το 2001 συμπληρώθηκαν εκατό χρόνια από τη γέννηση του Ανδρέα Εμπειρίκου, ενός από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές της γενιάς του Τριάντα και εισηγητή του υπερρεαλισμού στην Ελλάδα.
Ο Εμπειρίκος θεωρείται ένας από τους πιο εμπνευσμένους και πιο γόνιμους Έλληνες ποιητές του 20ου αιώνα, ένας από τούς κύριους εκπροσώπους του ελληνικού μοντερνισμού, πρωτοπόρος και ανανεωτής της νεότερης ποίησής μας, τολμηρός και επαναστατικός στην σκέψη και στο λόγο του, οραματιστής και διαπρύσιος κήρυκας ενός εδεμικού, ερωτικού και απελευθερωμένου βίου.
Γόνος πλούσιας οικογένειας ναυτικών από την Άνδρο γεννήθηκε στη Μπραΐλα της Ρουμανίας το 1901.
Η οικογένεια το 1902 επιστρέφει στην Ελλάδα κι ο πατέρας του Λεωνίδας μαζί με τ’ αδέρφια του ιδρύουν το 1909 την «Εθνική Ατμοπλοΐα Ελλάδος».
Ο Ανδρέας φεύγει για σπουδές στο εξωτερικό και στο Παρίσι έρχεται σ’ επαφή με τους Γάλλους υπερρεαλιστές και μυείται στην τεχνική της αυτόματης γραφής.
Το ίδιο διάστημα ασχολείται και με την ψυχανάλυση. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα τυπώνει το 1935 το πρώτο του ποιητικό βιβλίο με τίτλο η «Υψικάμινος» που τάραξε τα νερά στα ελληνικά γράμματα της εποχής.
Το 1951 ολοκληρώνει στην Άνδρο το εκτενές πεζογράφημα «Μέγας Ανατολικός» που εκδόθηκε μετά το θάνατό του. Σε όλο του το έργο είναι διάχυτος ο ερωτισμός, άλλοτε υπαινικτικός και υφέρπων και άλλοτε αποκαλυπτικά ρεαλιστικός, γεγονός που πολλές φορές έγινε αιτία για έντονη κριτική στο έργο του.
Ο Ανδρέας Εμπειρίκος δεν υπήρξε μόνο πεζογράφος και ποιητής, αλλά και φωτογράφος.
Φωτογράφος σημαντικός και όχι μόνο αξιόλογος (γιατί αυτό το γνώρισμα εμπεριέχει κάτι το μέτριο, που απαιτεί τη συγκατάβαση και τη συμπάθεια μας). Ο Ανδρέας Εμπειρίκος υπήρξε, και είναι, φωτογράφος πολύτιμος. Γιατί η φωτογραφική ματιά του είναι προέκταση της ποιητικής του ματιάς. Ο φωτογραφικός φακός του λειτουργεί όπως περίπου το χαρτί και το μελάνι. Με την εικόνα αιχμαλωτίζει στίχους της ποίησης του. Και το αντίστροφο.
Μιχάλης Τόμπρος (1889-1974)
Γλύπτης, καθηγητής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών και Ακαδημαϊκός. Γεννήθηκε στην Αθήνα αλλά καταγόταν από μεγάλη οικογένεια μαρμαρογλυπτών από το Κόρθι της Άνδρου.
Το έργο του σημαντικό και ευρύ (γλυπτά σε μάρμαρο, χαλκό, γύψο και πηλό) απέσπασε πολλές διακρίσεις. Στα αποκαλυπτήρια του αγάλματος του Αφανούς Ναύτου στην Χώρα το 1959, του απονεμήθηκε το παράσημο του Ταξιάρχη του Φοίνικος.
Τα έργα του μοιράζονται ανάμεσα σε ρεαλιστικές προσεγγίσεις της ανθρώπινης μορφής, κυρίως στις δημόσιες παραγγελίες (προτομές, ανδριάντες, ηρώα) και σε «ελεύθερες συνθέσεις», χάρη στις οποίες αναδείχτηκε κύριος φορέας των νεωτεριστικών κινημάτων του Παρισιού της εποχής του Μεσοπολέμου.
Από το 1979 τα περισσότερα έργα του βρίσκονται εν είδει δωρεάς σε ειδική πτέρυγα του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στην Άνδρο.
Μιχάλης Δερτούζος (1936-2001)
Ο Μιχάλης Δερτούζος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1936, γιος του ανδριώτη ναυάρχου Λεωνίδα Δερτούζου.
Απεφοίτησε από το Κολλέγιο Αθηνών το 1954 και σπούδασε με υποτροφία του Ιδρύματος Φουλμπράιτ, ηλεκτρολόγος μηχανικός στο Πανεπιστήμιο του Αρκάνσας παίρνοντας Μπάτσελορ το 1957 και Μαστερς το 1959.
Στη συνέχεια, έγινε δεκτός στο Μ.Ι.Τ., στο οποίο αναγορεύθηκε διδάκτορας το 1964 και προσελήφθη αμέσως ως Επίκουρος Καθηγητής. Το 1973 έγινε Τακτικός Καθηγητής. Τον επόμενο χρόνο ανέλαβε και τη Διεύθυνση του εργαστηρίου του Μ.Ι.Τ., που μετονομάσθηκε από εκείνον σε Εργαστήριο της Επιστήμης των Η/Υ (L.C.S. – Laboratory for Computer Science), το οποίο κατέστη περίφημο. Έτσι, ο Μιχάλης Δερτούζος από τις δύο αυτές θέσεις άσκησε τεράστια επιρροή, τόσο στην εκπαίδευση των επιστημόνων των Η/Υ, όσο και στην εξέλιξη της τεχνολογίας της πληροφορικής.
Το 1976 είχε προβλέψει την ταχύτατη διάδοση της χρήσης του Η/Υ, πιστεύοντας ότι μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1990, 3 στα 4 σπίτια θα είχαν Η/Υ. Το 1980 , έγραψε πρώτος για την Αγορά της Πληροφορίας, ένα όραμα δικτυωμένων υπολογιστών, που θα είχε ως συνέπεια την αλλαγή σε παγκόσμια κλίμακα της συμπεριφοράς των ατόμων, της κοινωνίας αλλά και της παραγωγικής διαδικασίας, πρόβλεψη που τον κατέστησε προφήτη της νέας εποχής.
Η πεποίθησή του (και ο σχετικός αγώνας που έκανε) ότι η νέα τεχνολογία της πληροφορικής πρέπει να είναι στην υπηρεσία του ανθρώπου και να συντείνει στην γεφύρωση των χασμάτων ανάπτυξης των διαφόρων κοινωνιών, τον ανέδειξε ως τον μεγάλο ουμανιστή της νέας τεχνολογίας.
Στις προσπάθειές του αυτές εντάσσεται, μεταξύ άλλων, η Κοινοπραξία του Παγκόσμιου Διαδικτύου - World Wide Web Consortium - που εγκατέστησε στο εργαστήριο L.C.S. του Μ.Ι.Τ., με σκοπό να βάλει τάξη στο χάος του διαδικτύου.
Το τελευταίο του μεγάλο ερευνητικό πρόγραμμα, ‘Το Πρόγραμμα Οξυγόνο’, που ακόμη συνεχίζεται στο Μ.Ι.Τ. και σε άλλα ιδρύματα, αποτελεί την κοινή προσπάθεια του ακαδημαϊκού και του ιδιωτικού τομέα για να γεφυρωθεί το χάσμα ανάμεσα στην πραγματικότητα της αγοράς και τις ανθρωπιστικές προσδοκίες της πληροφορικής.
Απεβίωσε πρόωρα και ενώ ήταν ακόμη στην ακμή της δημιουργικότητας του, στη Βοστώνη τον Αύγουστο του 2001 και ετάφη στην Αθήνα.
Βασίλης Τατάκης (1896-1986)
Ο Βασίλειος Ν. Τατάκης γεννήθηκε το 1896 στην κοινότητα Συνετί της 'Ανδρου. Μικρό παιδί πήγε στη Σμύρνη, όπου δούλεψε και μορφώθηκε κοντά στον αδελφό του Γιάννη. Σπούδασε Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης.
Εργάσθηκε πολλά χρόνια στη Μέση Εκπαίδευση (Σκόπελος, Κύπρος, Σέρρες, Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο και Νεάπολη της Κρήτης, Πειραιάς και Αθήνα). Έγινε Εκπαιδευτικός Σύμβουλος το 1945 και εξελέγη το 1958 καθηγητής της Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης. Τον ίδιο χρόνο διορίστηκε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου στο νεοσύστατο τότε Βασιλικό Ίδρυμα Ερευνών (τώρα Ε.Ι.Ε.).
Έγραψε πολλά βιβλία και μελέτες με αντικείμενο την Ιστορία της Φιλοσοφίας και τη Φιλοσοφία. Ενδεικτικά αναφέρουμε την Philosophie Byzantine (Παρίσι 1949, 21959, ισπανική μετάφραση 1952, ελληνική μετάφραση 1977), που αποτελεί την πρώτη στη διεθνή βιβλιογραφία συστηματική έκθεση της φιλοσοφικής σκέψης κατά τους βυζαντινούς χρόνους.
Από το 1969 η όρασή του σταδιακά τον εγκαταλείπει, αφαιρώντας του την ικανότητα να διαβάζει. Έζησε τα τελευταία χρόνια του (1972-1986) στην Αθήνα, συνεχίζοντας να συγγράφει ως το θάνατό του. Καρπός της τελευταίας κυρίως περιόδου είναι έργο, στο οποίο διαγράφεται η ιστορία αυτού του τόπου κατά τα πρώτα τρία τέταρτα του 20ού αιώνα μέσα από τα βιώματα και τους αγώνες ενός αυτοδημιούργητου αγροτόπαιδου.
Διονύσιος Ψαριανός - Μητροπολίτης Σερβίων & Κοζάνης (1912 - 1997)
Ο κατά κόσμον Νικόλαος Ψαριανός γεννήθηκε στον Πιτροφό της Άνδρου το 1912.
Ήταν το πρώτο από τα οκτώ παιδιά του ιερέα Λεωνίδα Ψαριανού και της Πρεσβυτέρας Μαριγώς.
Τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο στον Πιτροφό και πήγε γυμνάσιο στη χώρα της Άνδρου, περπατώντας καθημερινά επί 3 ώρες μαζί με άλλους συμμαθητές του.
Το 1927 οι θείοι του αρχιμουσικοί Νίκος και Κώστας Λάβδας, τον συμπεριέλαβαν στη Μαντολινάτα Αθηνών πού οι ίδιοι είχαν ιδρύσει στη Πλάκα και σπούδασε εκεί μουσική επί δύο χρόνια. Ό πατέρας του όμως είχε ανάγκη από τη βοήθειά του και τον κάλεσε στο χωριό όπου επί δύο χρόνια ασχολήθηκε με αγροτικές δουλειές, ενώ παράλληλα έψελνε στην εκκλησία του Άγιου Παντελεήμονα.
Όπως ο ίδιος έλεγε: Ξεκίνησα να γίνω δάσκαλος και παπάς στο χωριό μου, κατ' επιθυμία του πατέρα μου σπούδασα μουσική, κινδύνευσα να γίνω πλοίαρχος και τελικά ακολούθησα την έμφυτη κλίση μου και έγινα Κληρικός.
Το 1934 μετά την απόλυσή του από το ναυτικό όπου υπηρέτησε, χειροτονήθηκε με την ευχή του πατέρα του Διάκος εις τον Πόρο, στη συνέχεια Ιερέας και κατόπιν πήρε το οφίτσιο του Αρχιμανδρίτη.
Αποφοίτησε από τη Θεολογική Σχολή Αθηνών το 1942. Το 1952 χειροτονήθηκε Επίσκοπος Ρωγών και το 1957.
Υπηρέτησε ως Πρωτοσύγκελος στην Ιερά Μητρόπολη Τριπόλεως και κατόπιν στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών, όπου αναδείχθηκαν τα σπάνια διοικητικά, ιερατικά και λειτουργικά του προσόντα.
Εξελέγη Μητροπολίτης Σερβίων και Κοζάνης το 1957 και από αυτή τη θέση διακόνησε την εκκλησία μέχρι το θάνατό του το 1997.
Δημήτρης Τηνιακός (1920 - 1997)
Ο Δημήτρης Τηνιακός ήταν Έλληνας ζωγράφος και ποιητής. Γεννήθηκε στην Άνδρο το 1920, (κατ΄ άλλους το 1915), και ήταν μόνιμος κάτοικος Κορυδαλλού (Πειραιάς).
Υπήρξε διπλωματούχος της Σχολής Καλών Τεχνών.
Στο εργαστήριο του Κωνσταντίνου Παρθένη σπούδασε ζωγραφική, ενώ από τον Γιάννη Κεφαλληνό διδάχτηκε τη χαρακτική. Είχε πάρει μέρος σε πολλές ομαδικές εκθέσεις τόσο του εσωτερικού όσο και του εξωτερικού και σε όλες τις μεταπολεμικές εκθέσεις του Ζαππείου. Ο ίδιος είχε παρουσιάσει περισσότερες από 20 ατομικές εκθέσεις.
Διακρίθηκε κυρίως για την επίδοσή του στη χαρακτική και στην ακουαρέλα.
Τα χαρακτηριστικά των έργων του είναι η άψογη τεχνική συνδυαζόμενη μ΄ ένα συγκρατημένο λυρικό αίσθημα. Έργα του κοσμούν σήμερα Τράπεζες, Δήμους και άλλους φορείς. Το 1989 η Εθνική Πινακοθήκη τον τίμησε με ιδιαίτερη έκθεση των έργων του.
Πέθανε στις 9 Δεκεμβρίου του 1997 από καρκίνο και κηδεύτηκε με δημοτική δαπάνη.
Ανδρέας Καραντώνης (1910-1982).
Ο Ανδρέας Kαραντώνης γεννήθηκε στην Άνδρο και σε ηλικία δεκατριών χρόνων εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στην Αθήνα, όπου τέλειωσε το γυμνάσιο και σπούδασε στη Νομική Σχολή χωρίς να αποφοιτήσει.
Πρωτοπαρουσιάστηκε στο χώρο της λογοτεχνίας το 1927 με δημοσιεύσεις ποιημάτων του στο παράρτημα της Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας του Πυρσού. Το 1929 δημοσίευσε τη μελέτη Εισαγωγή στο Παλαμικό έργο. Ακολούθησαν μια μελέτη για το Σεφέρη και μια ακόμη για τον Παλαμά.
Τόσο η ποίηση όσο και η δοκιμιογραφία του ως το 1935 κινήθηκε στα παραδοσιακά πλαίσια γραφής. Τομή στο έργο του σημειώθηκε γύρω στο 1935 με τη συγγραφική δραστηριότητά του από τη θέση του διευθυντή του περιοδικού Νέα Γράμματα. Την περίοδο αυτή ο Καραντώνης στράφηκε προς την υπερρεαλιστική θεωρία της τέχνης και μετάφρασε έργα των Απολλιναίρ, Βαλερύ, Μπρετόν, Ελυάρ και άλλων.
Μετά τη γερμανική κατοχή ανέπτυξε δημοσιογραφική δραστηριότητα με επίκεντρο την αντίθεσή του στον κομμουνισμό και την αριστερή διανόηση στην Ελλάδα. Στο ίδιο πνεύμα εντάσσονται θεατρόμορφα κείμενά του με τίτλους όπως τα Σπουδή στο Κρεμλίνο και Ο Καραγκιόζης βγαίνει από το καλύβι του. Συνεργάστηκε με το περιοδικό Αγγλοελληνική Επιθεώρηση (1945-1952) και από το 1949 ως το 1974 πραγματοποίησε ραδιοφωνικές εκπομπές κριτικού περιεχομένου στην ΕΙΡ. Υπήρξε μόνιμο μέλος της επιτροπής απονομής των κρατικών λογοτεχνικών βραβείων, μέλος της Ομάδας των 12 και γενικός γραμματέας του ιδρύματος Παλαμά.
Τιμήθηκε με το Βραβείο του Δήμου Αθηναίων (1957), το Βραβείο Πουρφίνα της Ομάδας των 12 (1959), το Α΄ Κρατικό Βραβείο Κριτικής (1971) και το Μέγα Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας (1972). Ογκώδης είναι η κριτική παραγωγή του Καραντώνη ενώ ασχολήθηκε επίσης με τη λογοτεχνική μετάφραση.
Τα ποιήματά του συγκεντρώθηκαν σε οχτώ τόμους. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Ανδρέα Καραντώνη βλ. Αργυρίου Αλ., «Καραντώνης Ανδρέας», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 4. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1985 και Χατζηφώτης Ι.Μ., «Καραντώνης Αντρέας», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας 8. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).
Άλλοι αξιόλογοι πνευματικοί Ανδριώτες είναι:
Ο Δημήτρης Πασχάλης (1865-1944), , η αδελφή του Θ. Καΐρη, Ευανθία (1799-1866), ο Ιωάννης Πολέμης (1862-1924) κ.ά.
|
 |
Δείτε το ΒΙΒΛΙΟ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ
του ANDROSinfo
Πείτε μας τα σχόλιά σας για τις σελίδες μας και το νησί μας την ΑΝΔΡΟ.
|
|
